Μικρόβαλτο

Σύντομη Ιστορική Αναδρομή

Η ονομασία του χωριού είναι προφανές ότι προήλθε από τη σύνθεση των λέξεων "Μικρός" και "Βάλτος", από ένα βάλτο με λιμνάζοντα νερά που υπήρχε στη σημερινή θέση "Κάμπος". Σχεδόν ανύπαρκτες γραπτές μαρτυρίες και ιστορικά στοιχεία έχουμε για την ίδρυση του Μικροβάλτου.

Η παλαιότερη γραπτή μαρτυρία που αναφέρει την ύπαρξη του Μικροβάλτου είναι ένας κώδικας της Ιεράς Μονής του Αγίου Νικάνορα (Μοναστήρι της Ζάβορδας) που διασώζεται στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Κοζάνης. Ο κώδικάς αυτός γράφτηκε το έτος 1692 σε αντικατάσταση άλλου και περιέχει βαπτιστικά ονόματα 75 προσκυνητών στη στήλη "ΜΙΚΡΟΒΑΛΤΟΣ", ενώ φαίνεται ότι προστέθηκαν μεταγενέστερα άλλα 41 ονόματα.

Έτσι εκτιμώντας τη γενική κατάσταση συμπεραίνουμε ότι το Μικρόβαλτο ιδρύθηκε επί Τουρκοκρατίας, στα τέλη του 15ου αιώνα. Λόγω της μορφολογίας των εδαφών της (ορεινή - δύσβατη - άγονη), η περιοχή μας δεν προσέλκυσε Τούρκους τσιφλικάδες αλλά πιθανότατα αποτέλεσε καταφύγιο ανυπότακτων ή κυνηγημένων από τους Τούρκους οικογενειών, σύμφωνα με το ιστορικό Παν. Λιούφη.

Πιθανολογείται από τα ίχνη ερειπίων ότι ο πρώτος οικισμός ήταν στη θέση "Παλιάμπελα", που μετεγκαταστάθηκε στη σημερινή θέση που παρουσίαζε συγκριτικά πλεονεκτήματα. Η παράδοση θέλει το χωριό να ιδρύθηκε από πέντε κυνηγημένα αδέρφια (Γιάννης, Στάθης, Αλέξης. Χαρίσης, Πούλιος) από τα οποία προήλθαν τα επώνυμα των πρώτων οικογενειών (Γιαννόπουλος, Σταθόπουλος, κλπ).

Σε άρθρο του ιστορικού Κ. Γουναρόπουλου το 1872, φέρεται το Μικρόβαλτο να έλαβε μέρος στην επανάσταση του θρυλικού κλεφταρματωλού Θ. Ζιάκα << μετά 30 οικογενειών Ελλήνων επαναστάντων ... >>.

Από γραπτές μαρτυρίες που έχουμε από τα τέλη του 18ου αιώνα, φαίνεται ότι το Μικρόβαλτο κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας αυτοδιοικούνταν από δημογέροντες που εκλέγονταν από συνέλευση των κατοίκων του χωριού.

Κατά το Μακεδονικό Αγώνα (1904 - 1908) ενάντια στο Βουλγαρικό και στο Σλαβικό κίνδυνο είχε ιδρυθεί στο Μικρόβαλτο πενταμελής Εθνική Επιτροπή που συνέδραμε τα μέγιστα στην απόκρυψη και μεταφορά όπλων και πολεμοφοδίων και γενικότερα στην υποστηριξη των αντάρτικων ομάδων που διέρχονταν από την περιοχή. Επιπλέον υπήρξε ενεργή συμμετοχή Μικροβαλτινών στις ένοπλες αυτές ομάδες των Μακεδονομάχων. Ιδιαίτερη προσφορά στο Μακεδονικό αγώνα είχε και το μοναστήρι της Παναγίας Ζιδανίου.

Η απελευθ'ερωση του Μικροβάλτου από τον Τούρκικο ζυγό έγινε στις 10 Οκτωβρίου 1912 μετά τη νικηφόρα έκβαση της μάχης του στρατού μας στους Λαζαράδες στις 9 Οκτωβρίου, που ανάγκασε τον Τούρκικο στρατό σε άτακτη οπισθοχώρηση την ίδια νύχτα.

Μέρα ευλογημένη, μέρα λαμπρή, μέρα λύτρωσης μετά από πέντε αιώνες σκλαβιά! Ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος βρίσκει 13 συγχωριανούς μας στο στρατό της "Αμύνης" να μάχονται, με τις συμμαχικές Δυνάμεις, ηρωικά στο Σκρα (1918) και σε άλλα μέτωπα εναντίον των Κεντρικών Δυνάμεων και των Βουλγάρων.

Η συμμετοχή ορισμένων συνεχίστηκε και στη Μικρασιατική εκστρατεία (1919 - 1922) που κατέληξε στη Μικρασιατική καταστροφή.

Με το Β. Δ. της 19-12-1918 (ΦΕΚ Α260/18 έχουμε την ίδρυση της Κοινότητας που υπάγεται διοικητικά στην επάρχια Κοζάνης.

Η περίοδος του μεσοπολέμου (1922 - 1940) κυλάει σχετικά ήσυχα για τους κατοίκους του Μικροβάλτου.

Η εισβολή της φασιστικής Ιταλίας (1940 - 1941) στην Ελλάδα στέλνει στο μέτωπο της Αλβανίας πάνω από 20 νέους του χωριου μας, όπου γράφουν μία ακόμη ένδοξη σελίδα στην ιστορία μας. Στη διάρκεια της Γερμανικής κατοχής (1941 - 1944) η συμμετοχή των συγχωριανών μας στην Εθνική Αντίσταση υπήρξε καθολική. Το βαρύ τίμημα ήταν η σχεδόν ολική καταστροφή από τους Γερμανούς του χωριού στις 23 Αυγούστου 1943 και πολλοί νεκροί.

Ο αδελφοκτόνος Εμφύλιος πόλεμος (1946 - 1949) που ακολούθησε άφησε δεκάδες νεκρούς, απέραντη καταστροφή, απερίγραπτη δυστυχία και άπειρα γιατί.

Μετά τον Εμφύλιο πόλεμο άρχισε η ανοικοδόμηση και ανασυγκρότηση του χωριού που χάρη κυρίως στην εργατικότητα και φιλομάθεια των κατοίκων του, κατάφερε να αναδειχθεί σήμερα σε ένα σύγχρονο χωριό με υψηλό βιοτικό και μορφωτικό επίπεδο.

Με το νόμο "Ι. ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ" (Ν. 2539/97) το Μικρόβαλτο αποτελεί πλέον τον ενιαίο Δήμο Καμβουνίων μαζί με τις κοινότητες Τρανοβάλτου και Ελάτης καθώς και τους οικισμούς των Λαζαράδων και Φρουρίου.

(Πηγή: Βιβλίο Η. Λαμπρέτσα ΜΙΚΡΟΒΑΛΤΟ)